Actividade 1: Como canta este retrato?
Esta exposición de cantantes líricas recolle intérpretes de distintas tesituras. Enténdese por tesitura a altura propia de cada voz -feminina e tamén masculina-, que pode ser máis aguda ou máis grave, segundo corresponda. As principais tesituras femininas, de agudo a grave son: soprano, mezzosoprano e contralto. E as principais tesituras masculinas, tamén de agudo a grave, son: contratenor, tenor, barítono e baixo.
Cantantes como Ofelia Nieto, María Luisa Nache ou Ángeles Ottein, son sopranos ou tiples: é o tipo de voz feminina máis aguda. O termo provén do italiano soprano que significa "superior" ou "soberano" e, este, á súa vez, provén do latín súper, supra, que significa "sobre" ou "por encima de". Habitualmente leva a melodía principal. E a súa extensión abrangue desde o do4 ata o do6. Xeralmente representan papeis operísticos e zarzuelísticos de mulleres xoves, inocentes e boas (véxase, Susana, en As bodas de Fígaro de Mozart).
Inés Rivadeneira e Matilde Vázquez pódense considerar mezzosopranos, polos roles operísticos interpretados.
Mezzosoprano é a voz feminina media, situada entre as sopranos e as contraltos. O termo provén do italiano, mezzosoprano, que significa "medio-soprano" ou "casi-soprano". A súa extensión abrangue desde o la3 ao fa5. Habitualmente representan papeis operísticos e zarzuelísticos de mulleres máis maduras que simbolizan a voz da experiencia e da adultez ou mulleres duras que rompen os canons habituais (véxase, a protagonista Carmen, en Carmen de Bizet).
Polas críticas de prensa histórica, sabemos que as voces de Enriqueta Brandón e Rosario Salgado Pereira eran consideradas de contralto. Contralto é a voz feminina máis grave. É un tipo de voz moi difícil de atopar pois só o 2% da poboación feminina é contralto de forma natural. É por isto que habitualmente os papeis de contraltos son interpretados por mezzosopranos que teñan un rico rexistro baixo. A extensión das contraltos abrangue do fa3 ao fa5: . Hai papeis de contralto moi famosos (véxase, Rosina, en O barbero de Sevilla de Rossini), pero son poucas as óperas escritas para papel protagonista de contralto.
Agora que sabes o que é a tesitura e as diferencias entre soprano, mezzosoprano e contralto, invitámoste a escoitar os nosos “retratos cantantes”. Están feitos con https://www.hedra.com/, unha tecnoloxía IA que permite asociar interpretacións históricas a retratos históricos, de tal xeito que emulan como cantarían as nosas cantantes líricas protagonistas.
Ángeles Ottein (Algete, Madrid, 1895 – Madrid, 1961)
Ah, non giunge - La sonnambula (s. XIX, estrea 6/03/1831).
Ópera de Vincenzo Bellini (1801-1835) con libreto Felice Romani (1788-1865)
Interpretación de 1930 .
Ofelia Nieto (Santiago de Compostela, 1898 – Madrid, 1931)
Un adiós a Mariquiña, con letra de Manuel Curros Enríquez (1851-1908) e música de José Castro “Chané” (1856-1917)
Interpretación de 1926 .
Lola Rodríguez Aragón (Logroño, 1910 – Pamplona, 1984)
Canto a Sevilla, Op. 37, VI. La Giralda, de Joaquín Turina (1882-1949)
Inés Rivadeneira (Lugo, 1928 – Madrid, 2020)
Por el puente de abaixo - Zarzuela La chula de Pontevedra (estrea 27/01/1928, Teatro Apolo de Madrid), con música de Pablo Luna Carné (1879-1942) e Enrique Brú e libreto de Enrique Paradas e Joaquín Jiménez Martínez.
María Isaura Villaoz (A Estrada (Pontevedra), 1897 – Barcelona, 1982) "Mary Isaura"
La tirana - Zarzuela Doña Francisquita, con libreto de Federico Romero Sarachaga (1886-1976) e Guillermo Fernández-Shaw Iturralde (1893-1965) e música de Amadeo Vives (1871-1932)
Interpretación de 1920.
Matilde Vázquez (Cambados, Pontevedra, 1905 – Madrid, 1992)
¡María Antonia! ¡Por favor! Dejadme - Zarzuela La Caramba, con libreto de Luis Fernández Ardavín (1892-1962) e música de Federico Moreno Torroba (1891-1982)
Interpretación de 1943.
Mª Luisa Nache (A Coruña, 1924 – A Coruña, 1985)
Aria O amore, vieni a me!, Acto I - Medea (s. XVIII, estrea 13/03/1797), ópera de Luigi Cherubini (1760-1842) e libreto de François-Benoît Hoffmann (1760-1828)
Ángeles Gulín (Ribadavia, Ourense, 1939 – Madrid, 2002)
Aria Ecco l’orrido campo, Acto II - Un ballo in maschera (s. XIX, estrea 17/02/1859), ópera de Giuseppe Verdi (1813-1901) con libreto de Eugène Scribe (1791-1861)
Interpretación en Covent Garden, Londres, Reino Unido
Josefina Cubeiro (A Coruña, 1944 – Córdoba, 2023)
Marinela, Marinela - Zarzuela La canción del olvido (estrea 17/11/1916, Teatro de la Zarzuela de Madrid), con música de José Calixto Serrano Simeón (1873-1941) e con libreto de Federico Romero Sarachaga (1886-1976) e Guillermo Fernández-Shaw Iturralde (1893-1965)
Interpretación de 1968.